مردم خانه دارند، سهام، زن و بچه، حیوان‌خانگی، کلکسیون اشیاء قیمتی. من؟ من ۴۹تا کهکشان دارم که فقط ۱ ملیارد سال بعد از بیگ‌بنگ به دنیا آمدند و با هم خوشه‌کهکشانی تشکیل دادند. ممکن است قرنطینه خیلی به من فشار آورده باشد اما در این لحظه فکر میکنم کهکشان‌هایم را با هیچ خانه، سهام، بچه، حیوان‌خانگی یا شی قیمتی عوض نمی‌کنم.
X و رفیقش در مورد به فضا رفتن Dragon crew گپ می‌زنند. به پسر گفتم «من فمنیست سرسخت نیستم. میدانی که.» گفت «اوهوم. فقط حقوق مساوی.» حرفش را تائید کردم. گفتم «من فکر می‌کردم X متعصب نیست. فکر می‌کردم چون مثلا تحصیل کرده و چه می‌فهمم، به پوشش ما کار ندارد یعنی که متعصب نیست. اما حالا که کلان شده‌ام متوجه شده‌ام که اتفاقا X زیرپوستی متعصب است. مثلا وقتی با رفیق‌هایش در مورد چیزی حرف میزند که هیچکدامشان چیزی در موردش نمی‌فهمند اما موضوع بحث به رشته‌ی من ربط دارد نظر مرا نمی‌پرسند! علم که سر جای خودش، روبروی من در مورد دانشگاه من با حدس و گمان گپ می‌زنند ولی از من چیزی نمی‌پرسند. همین ده دقیقه پیش رو به روی من در مورد کلاه من و اینکه آمریکایی‌ها در مورد کلاهم چی فکر میکنند گپ می‌زدند و من جز گفتگویشان نبودم! چه دلیلی جز دختر بودنم دارد؟» پسر گفت «اگر اینا رو به روی من در مورد مکتب من گپ بزنند خب من خودم در گفتگو داخل میشم.» گفتم «هوم.. من این کار را نمی‌کنم. نمی‌فهمم. معذب میشوند. خوش ندارم. اما تو هیچ نیاز نداری. اگر در مورد چیزی گپ بزنند که تو ازش اطلاع داشته باشی از تو میخواهند در بحثشان شرکت کنی. اما X از اینکه من با مردها بحث کنم خوشش نمیاید. یا چیزی شبیه این. هر چی هست، حاضرند حرفهای احمقانه بزنند اما من جز بحثشان نباشم.»
ده دقیقه بعد X میگه «مصطفی، ما در مورد تسلا گپ می‌زنیم. بیا نظر بده.» مصطفی با یک لبخند معذب کسری از ثانیه به من نگاه میکند. مکث میکند. انتظار نداشت اینقدر زود حرفی که بهش زده بودم ثابت شود. قلبم سنگین میشود. لبخند می‌زنم. مصطفی دلمرده وارد بحثشان میشود. بعدا میگه «میدانم که بد است. میدانم که درد دارد.» و خب امیدوارم مصطفی همیشه یادش بماند.
+ دانشگاه برای دانشجوهایی که بخاطر کرونا مراسم فراغت نداشتند فراغت مجازی انداخته بود. این ویدیو را دوست داشتم. سه چهار بار دیدمش و هربار با دیدنش احساس غرور کردم :) hook'em baby :) ویدیو کلکسیون پیام‌های آدم‌های مهمی است که از دانشگاه تگزاس فارغ شدن. متیو مکانهی برعلاوه‌ای اینکه از دانشگاه تگزاس فارغ شده، چند سال است که در دانشگاه ما پروفسور است.
در پارک برگر می‌خوردیم. من از افغانستان می‌گفتم و او از سفرش به پرو. تمدن بشریت را تحلیل می‌کردیم که باران گرفت. برگشتیم داخل موتر. بی‌هدف رانندگی می‌کرد. رفتیم محله‌ای که ما وقتی تازه آستن آمده بودیم آنجا زندگی می‌کردیم. هنوز زیباترین منطقه‌ای است که دیده‌ام. نزدیک تپه‌ی بونل بودیم. باران می‌بارید اما من میخواستم پیاده شوم. به هیجانم بخاطر نشستن لب صخره خندید. ارتفاع را دوست دارم. حرف زدیم. چند بار حس کردم صدایش پر از بغض است. چند بار خندیدیم. هوا تاریک شد. بعدا که برگشتیم در آپارتمانش چشم‌هایش سرخ بود. شاید واقعا گریه‌اش گرفته بود. با هم‌اتاقیش روی مبل نشسته بودم. در مورد قرارمان برای اپلای کردن برای فضانوردی فکر می‌کردم. برای کارهای اینطوری آدم بهتر است مجرد باشد. معاش خوبی ندارد. بهش گفتم «تو تصمیم به ازدواج داری؟» گفت «با تو؟» از خنده روده‌بر شدیم. از کاغذ حلقه ساختم و دستش انداختم. گفت تا اخر عمر به همه می‌گوید که یک شبی که حالمان دست خودمان نبوده الهه ازش خواستگاری کرده. تا آخر شب در این مورد شوخی کردیم. بعد یک اشتباه کردم. بهم گوشزد کرد و خجل شدم. روی مبل زیر پتو گم شدم. معذرت خواستم. از اینکه ناراحت شده‌ام ناراحت شد اما نتوانست حالم را بهتر کند. دو ساعت بعد از خانه زدم بیرون. دنبالم آمد. تا اینجا حرف زدیم. گفتم کلافه‌ام از اینکه فرمول‌های رفتار اجتماعی را نمیدانم. گاهی کاری میکنم که برای خودم عادی است اما مردم معذب میشوند. ازم تشکر کرد که به حرفهایش گوش داده‌ام. بغلش کردم. آمدم داخل و او برگشت به آپارتمان خودش. لباس‌هایم را کشیدم. آب نوشیدم. زیر پتو دراز کشیدم و همینطور که به خودم یادآوری می‌کردم «حوصله‌ی گریه کردن ندارم» با چشم‌های داغ، با آهنگ Hey there delilah خوابم برد.
+ گفته بود «همه چیز همیشه ۰ یا ۱، سیاه یا سفید نیست. در ذهن تو اما همه چیز سیاه و سفید است.» دیشب با تمام لحظات شیرینش بخاطر یک اشتباه کوچک در ذهن من سیاه است. کی بزرگ میشوم؟
همین یک ماه پیش همراه مصطفی قصه می‌کردم که یادم نیست آخرین باری که خودم را زخم کرده بودم کی بود. از بس که با هیچ چیز زمخت سروکار نداشتم. اما حالا دستهایم چند جا زخم شدن. نمیدانم چرا. وقتی میشویم سوزش می‌گیرند. مهم نیست. دست‌های تو هم زخم بودن. نمیدانم چرا. پریروز که تست‌های خسته‌کننده‌ی GRE را میزدم یک لحظه به یادت افتادم و تپش قلبم تند شد. هیجان‌زده شدم. در ذهنم بلند و رسا به خودم گفتم «یک نمره‌ای بگیر که بهت افتخار کند!!» دقیقا همینطور. با دوتا علامت تعجب. البته نمیدانم حتی اگر نمره‌ی خوب بگیرم تو به چه حقی میخواهی به من افتخار کنی. مثلا افتخار کنی که مرا میشناسی؟ اعتماد به نفس کاهو را دارم. احتمال اینکه پایان قصه‌ام خوب نباشد است. این احتمال که همیشه است، اما حالا که دارم به پایان نزدیکتر میشوم بیشتر آزارم میدهد. بلی. من ۲۰ ساله‌ام و کوته‌بین. نادان. فکر میکنم پایان قصه یعنی که چه دانشگاه‌هایی مرا برای دکترا قبول کنند. حالا زمین و زمان بگوید موضوع اینقدری که من فکر میکنم مرگ و زندگی نیست؛ من نمی‌توانم قبول کنم.
امروز خوابم بهم ریخت و به برنامه‌های روزانه‌ام نرسیدم. رئیسم دارد از زنش طلاق می‌گیرد و حالش خوب نیست. کرسیتنا حالش خوب نیست. خودم اعتماد به نفس کلم را دارم. در این میان غیرمنتظره‌ترین اتفاق ممکن افتاده. دلم میخواهد بروم دیدن مامان. من که ماه‌هــــــا را بدون دیدنش می‌گذراندم حالا که میدانم از من دلگیر است بی‌قرار شده‌ام.
باشد که سالها بعد بخوانم و با خودم بگویم من تنها «ای شب تو به روزگار من می‌مانی» را در شب‌های غم‌انگیز گوش داده‌ام و زنده مانده‌ام.
من در یک برهه از زندگی به اینکه رنج کشیدن میتواند زیبا باشد ایمان داشتم. آنچه تو را نکشد قوی‌ترت میکند. قوی شدن زیباست. رشد زیباست. اما در آن ِحاضر هیچ نمی‌توانم رنج کشیدن را زیبا ببینم. حس میکنم باید تا میشود رنج را به تعویق انداخت، رنج را جدی نگرفت، رنج را بازی داد. فکر میکنم آدم فقط باید بدود. همیشه باید تلاش کند و به هیچ چیزی توجه نکند. از همه چیز بگذرد و فقط دنبال رسیدن به هدفش باشد. اول فکر می‌کردم این نشانه‌ی از دست دادن حس ِهمدردی‌ام است. اما حقیقت این است که افکار و رفتار من تصویرهای متفاوتی خلق میکنند. من فکر میکنم آدم باید از همه چیز بگذرد، اما در رفتار اینقدر از صدمه زدن به آدم‌ها می‌ترسم که دویدن که سهل است، گاهی نفس هم نمی‌توانم بکشم.
heart made of glass my mind of stone
امیدوارم وقتی این هراس تمام شد آخرش با خودم فکر کنم هه! آنقدری که فکر می‌کردم هم بد نبود.
...زاهد بودم ترانه گویم کردی...
بچه که بودم یکی از چیزهایی که عصبانیم می‌کرد این بود که با من حرف نمی‌زد. نه اینکه من انتظار داشته باشم با من از دِه و درخت‌ها حرف بزند. حتی جواب سوالهایم را هم درست نمی‌داد. بعضی اوقات مجبور میشدم یک سوال را چندبار ازش بپرسم تا جوابم را بدهد. از این کارش متنفر بودم. بعد از ۲۰ سال بلاخره به این نتیجه رسیده‌ام که کم‌حرف است. میتواند با آشناها حفظ ظاهر کند و پرحرفی کند، اما ذاتا کم‌حرف است. بلاخره با این نتیجه کمی از عصبانیت انبار شده‌ی ۲۰ ساله‌ام فروکش کرد. چند روز پیش بهش گفتم «میدانی که نسبت به باقی آدم‌ها کم‌حرفی؟» لبخند زد. جوابم را نداد چون کم‌حرف است. البته این روزها با ما حرف میزند و من قرنطینه را از این بابت دوست دارم. دیروز میگفت بعد از ازدواجش وقتی مهاجر شده و شش ماه از زنده یا مرده بودن خانواده‌اش خبر نداشته فقط فلان کار باعث شده «روانی» نشود. حس میکنم لغت «روانی» را به این خاطر استفاده کرد که من یک ماه پیش ازش پرسیده بودم «مامان، به نظرت مریض شدم؟ از لحاظ روانی میگم.» یعنی من که روانی شده‌ام بخاطر این است که فلان کار را نمی‌کنم. البته احتمالا روانی نشده بودم. چون نسبت به یک ماه پیش به مراتب بهترم. هر چند هنوز روی لبه‌ی تیغ راه می‌روم.
...از فلک بی ناله کام دل نمی آید بدست -- شهد خواهی آتشی زن خانه زنبور را...
۵ ساله بود. تازه خواندن و نوشتن را یادگرفته بود. نمیخواستم تحت فشار بگذارمش اما میخواستم کمکش کنم لذت تعیین کردن و رسیدن به هدف را بچشد. گفتم «میخواهی در صنف‌تان در املا بهترین باشی؟ من میتوانم کمکت کنم.» گفت «نه. در صنف ما جورج در املا بهترین است.» گفتم «میخواهی که 'تو' به جای جورج بهترین باشی؟» گفت «دارم میگم ما یکی را داریم که در املا بهترین است. نیازی نیست من سعی کنم بهترین باشم. جورج است دیگه.» هنوز که هنوز است از حماقت جوابش هنگ میکنم. بعد دیروز میگفت:
I know you two had a fight. But how can you throw away an entire relationship because of one fight?
و خب من نمی‌فهمم چطور مغزش از پس پردازش کردن اهمیت رابطه‌ها برمیاید اما نمی‌تواند رقابت را بفهمد.
تعداد زیادی از از پدیده‌های طبیعی رشد نمایی دارند. مثلا شما رشد باکتریا را در نظر بگیرید. باکتریای اولی در ظرف یک ساعت ۱ باکتریای دیگه تولید میکند. تعداد باکتریا بعد از یک ساعت ۲تا است. حالا این ۲تا با هم در یک ساعت نفری ۱ باکتریای دیگر تولید میکنند و یک ساعت بعد ما مجموعا ۴تا باکتریا داریم. یک ساعت بعد این ۴تا نفری ۱باکتریا تولید میکنند و ۱۶تا باکتریا داریم. این چرخه تا وقتی غذای باکتریا تمام شود و انرژی برای تولید بیشتر نداشته باشند ادامه دارد. ماجرا برای این هیجان انگیز است که وقتی ۱ باکتریا داشتیم، یک ساعت بعد تعداد باکتریا فقط ضرب ۲ شده بود. اما وقتی ۴ باکتریا داشتیم، بعد از یک ساعت تعداد باکتریا ۱۶تا شده بود. رشد نمایی به حالتی گفته میشود که میزان رشد بستگی به مقدار اولیه دارد. در مثال ما فرمول تعداد باکتریا در هر زمانی این است:
زمان^۲ = تعداد باکتریا
f(t) = 2^t
در آغاز، وقتی زمان = ۰، ما ۱ باکتریا داریم. بعد از یک ساعت، در t = 1 دوتا باکتریا داریم. بعد از ۲ ساعت در t= 2 ما ۴تا باکتریا داریم. بعد از ۲۴ ساعت ما 16,777,216 چیزی نزدیک به ۱۷ ملیون باکتریا داریم.
تعداد مبتلایان کرونا باید رشد نمایی داشته باشد. چون هر قدر تعداد مبتلایان بیشتر باشد ویروس بیشتر و سریع‌تر پخش میشود و تعداد مبتلایان بیشتر میشود و هر قدر تعداد مبتلایان بیشتر باشد ... این چرخه ادامه دارد :)
رشد نمایی به عدد ثابت اویلر (e) هم ربط دارد. فرمول بالا را میشود به جای ۲ با e هم نوشت. من با درک فلسفه‌ی عدد e مشکل دارم (این برای من غم‌انگیز است اما شما شانس آوردین :) اگر میدانستم شما حالا توضیحات خواب‌آور و پراکنده‌ی من را می‌خواندین :) ) از آنجا که سعی میکنم از هر فرصتی برای فهمیدن عدد e استفاده کنم، امروز از این وبسایت آمار تعداد مبتلایان ِکرونا در دو و نیم ماه گذشته را دانلود کردم. از داده‌ها نمودار ساختم و خیلی سرسری داده‌ها را به تابع رشد نمایی برازش کردم.* داده‌ها گاهی اینقدر به تابع نمایی نزدیکند که حالم از دیدن‌شان خوب میشود :) نکته اینجاست که معادله‌ای که من استفاده کردم اصلا پیچیده نیست. هیـــچ معیار اجتماعی و پزشکی را در ساخت این مدل در نظر نگرفته‌ام. اما با این حال، مدل به حد شگفت‌انگیزی به داده‌های واقعی نزدیک است. یعنی با همین مدل ساده میشود تعداد مبتلایان آینده را تا حد نسبتا دقیقی پیش‌بینی کرد. اینطور که معلوم است ریاضی دروغ نبوده و چیزهایی که در مورد رشد نمایی به ما گفته بودند راست بوده :)
برای هر کشور در فرمول زیر اعدادی که برای c و k نزدیکترین مدل به آمار را میدادند پیدا کردم :
f(t) = c * et *k
t = زمان
e = عدد اویلر
تصویر پایین تعداد مبتلایان کرونا در هند را از تاریخ ۲۲ جنوری تا ۱۰ آپریل نشان میدهد. دایره‌های سرخ آماری است که در دنیای واقعی گرفته شده و خط ِسیاه پیش‌بینی‌ای است که تابع نمایی در مورد تعداد مبتلایان میکند. محور افقی زمان (به شکل تاریخ) است. محور عمودی تعداد مبتلایان است.
تصویر پایین تمام جزئیات تصویر ِبالا را دارد. تنها تفاوتش این است که آمار از افغانستان است.
البته این رشد نمایی بعد از اینکه جامعه کرونا را کنترول میکند از بین میرود. تعداد مبتلاها ثابت میماند و دیگر زیاد نمیشوند. برای این مورد به آمار کره جنوبی توجه کنید:
رشد نمایی حدود هفتم مارچ کاملا متوقف میشود و مدل ما پیش‌بینی‌گر خوبی برای تعداد مبتلایان آینده نیست.
+ چندتا از این عکس‌ها را به ایستون فرستادم. میگه «یعنی تو تا این حد حوصله‌ت سر رفته که داری برای کرونا برنامه می‌نویسی؟ D:»
++ هم درس دارم و هم کار. حوصله‌ی هیچکدامشان را نداشتم. با خودم گفتم از بیکاری که بهتر است. این تصویرها را برای حدود ۲۵۰ کشور مختلف ساختم :)
*ویکی‌پدیا میگه Curve fitting به فارسی میشه «برازش منحنی» و من با کمال شرم، واقعا نمیدانم چطور از «برازش منحنی» در جمله استفاده کنم. هدفم این بود که I plotted the data, and tried to fit the data to an exponential growth function of base e.
در ریاضی پدیده‌ای است به نام خاصیت جابه‌جایی. عملیه‌هایی که خاصیت جابه‌جایی دارند وابسته به ترتیب نیستند. همانطور که میدانیم ۶+۳ = ۳+۶. اینجا با اینکه ترتیب ۶ و ۳ تغییر میکند، جواب در هر دو صورت یکی است. در زندگی روزمره «پوشیدن کفش چپ و بعد کفش راست» خاصیت جابه‌جایی دارد. فرقی نمیکند اول کفش راست را بپوشید یا چپ را. «اضافه کردن نمک و ادویه به غذا» خاصیت جابه‌جایی دارد. مهم نیست که اول نمک را اضافه می‌کنید یا ادویه را. «شستن سر و بدن در حمام» خاصیت جابه‌جایی دارد. بعضی‌ها عقیده دارند «ازدواج کردن و عاشق شدن» خاصیت جابه‌جایی دارد. اما اکثر چیزها خاصیت جابه‌جایی ندارند. مثلا نمی‌توانید اول کفش بپوشید و بعد جوراب. نمیشود اول چای خشک را داخل آب انداخت و بعد آب را جوش آورد. اما همیــــــشه هر جا که آب داغی باشد میشود داخلش چای انداخت. بعد از آبجوش همیشه احتمال چای دم کردن است. اما قبل از آبجوش احتمال چای دم کردن نیست. متوجه‌ی منظورم میشوید؟ نمیشود حالا بمیریم و بعد زندگی کنیم. بعد از زندگی کردن همیشه احتمال مردن است. اما بعد از مردن احتمال زندگی کردن نیست.
+ تاکید میکنم که این مطلب یک متافر، تشبیه، یا حتی مقایسه نیست٬ بلکه یک بیانیه‌ی منطقی است. a logical statement. a TRUE logical statement.
+ عنوان احتمالا از بیدل است.
خلاصه و کوچک شده‌ام. انقدر که حس میکنم همین اتاق یک وجبی برایم بزرگی میکند. خودم را در بیکران جهان هیچ می‌بینم. این بار بزرگی را از شانه‌هایم برمی‌دارد. حس خوبی دارد دور بودن از تمام کسانی که قدرت تحت تاثیر قرار دادن ِحالم را دارند. آن روزی که با من بد حرف زدی ناراحت شده بودم و حتی پیش خودم نمیخواستم ناراحتی‌ام را اعتراف کنم. مرا میکُشد اینکه با یک جمله‌ی تند تو اینقدر از خودم متنفر میشوم. روزهاست که ندیدمت. نه تو را و نه هیچ قهرمان دیگری را. خودم هم حیرانم، اما شاید آنقدر که فکر می‌کردم به شما نابغه‌ها نیاز ندارم. به جایی رسیده‌ام که میتوانم بدون حس حقارتی که از همنشینی با شما میگیرم به کارم برسم. شاید هم آنقدر این حس حقارت در من نهادینه شده که چند هفته ندیدنت چیزی ازش کم نمیکند. از فردا صنف‌های انلاین شروع میشود و مسوولیت‌های روزمره به حالت نسبتا عادی برمیگردد. فکر نمی‌کنم بتوانم حس و حال روزهای گذشته را حفظ کنم.
بی‌صبرانه منتظر فرصت بعدی تجربه‌ی این خلوت عمیق میمانم. میدانم که به خودم بستگی دارد. میدانم که اگر خواسته باشم تمام تابستان میتواند برایم یک خلوت ۳ ماهه باشد. اما بیا صادق باشیم، فقط یک توفیق اجباری میتواند این تجربه را تکرار کند. من همین یک هفته پیش به رئیس دیپارتمنت فزیک ایمیل دادم و با جدیت خنده‌آوری ازش خواستم که اجازه بدهد به آزمایشگاه برگردم. شاید خنده‌دار است اما اگر همزمان با ایمیل من مقررات شدیدتر نشده بود، واقعا انگار اجازه میداد. حیف شد. شاید هم نشد. نمیدانم.